Mal rejimi tasfiyesinde talepler, Mal Rejimi Davasında Hangi Alacaklar İstenebilir

• Artık Değere Katılma Alacağı (TMK m. 231)

• Değer Artış Payı Alacağı (TMK m. 227)

• Katkı Payı Alacağı

• Diğer Eşte Kalan Malların İadesi (TMK m. 226)

• Paylı Mülkiyette Ayni Talep (TMK m.226/2)

• Ölüm Nedeni ile Tasfiyede Ayni Talep (TMK m. 240)

1- ARTIK DEĞERE KATILMA ALACAĞI (TMK m 231)

lMADDE 231.- Artık değer, eklenmeden ve denkleştirmeden elde edilen miktarlar da dahil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallara ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan miktardır.

   Değer eksilmesi göz önüne alınmaz.

    Edinilmiş mallara katılma rejiminin sona ermesine bağlı olarak, her bir eşin malvarlığının tasfiyesi sonucunda kalan net miktar “artık değer” olarak belirtilmiştir.

Artık değer (TMK:231)  eklenmeden ve denkleşmeden elde edilen miktarlarda dahil olmak üzere her eşin edinilmiş mallarının toplam değerinden bu mallar ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra kalan kısımdır.

Her bir eşin  edinilmiş malları eklenecek değerler  ve denkleştirme alacağı belirlenerek bu mala ilişkin borçlar çıkarıldıktan sonra   tasfiyesi sonucu kalan net miktar artık değerdir.

Tasfiye kural olarak çift taraflıdır.

Artık Değer = AKTİFLER – PASİFLER

Artık Değer = (EM+ED+D1) – (DAPB+D2+B)

EM= Edinilmiş Mallar

ED= Eklenecek değerler  (T.M.K. md. 229)

D1=Kişisel Mala giden Edinilmiş mal  Denkleştirilmesi  md. 230)

DAPB=Değer Artış Payı Borcu (M.K. md. 227)

D2=Edinilmiş Mala giden kişisel mal Denkleştirilmesi (M.K. md. 230)

B=Borçlar

Katılma Alacağı = Artık değer / 2 Katılma alacağı

• Edinilmiş bir malda, malvarlığı adına kayıtlı olmayan eşin o malda bir katkısının bulunup bulunmadığına bakılmaksızın “katılma alacağı” mevcut olup; TMK m.236/1 gereği diğer eşin, evlilik içerisinde edinilen mallardaki değerlerin (kişisel edinimler ve borçlar var ise bunlar çıkarıldıktan sonra) ½’sini talep hakkı bulunmaktadır.

• Katılma alacağı, Yüksek Yargıtay kararlarında da ifade edildiği üzere; varsa eklenecek değerlerden (TMK m.229) ve denkleştirmeden (TMK m. 230) elde edilen miktarlar da dâhil olmak üzere, eşin edinilmiş malının (TMK m.219) toplam değerinden, bu mala ilişkin borçlar/pasifler çıkarıldıktan sonra kalan artık değerin (TMK m.231) yarısı üzerindeki (TMK m. 236/1) diğer eşin alacak hakkıdır.

KATILMA ALACAĞI HESABI (TASFİYE)

KA = (EM+ED+D1) – (DAPa+D2+B)   

  2

• AD= Artık Değer

• EM= Edinilmiş Mallar

• ED= Eklenecek Değerler(MK.m.229 gereği)

• D1= Kişisel Mala Giden Edinilmiş Mal Karşılığı     (Denkleştirme=MK.m.230)

• D2= Edinilmiş Mala Giden Kişisel Mal Karşılığı        (Denkleştirme=MK.m.230)

• DAP= Diğer Eşin Değer Artış Payı Alacağı (MK.m.227)

• B =  Borçlar

  
  

    NOT: Mal rejimi tasfiyesinde MK. m. 235 gereğince,  mal rejiminin sona erdiği sırada mevcut olan edinilmiş mallar, tasfiye anındaki değerleriyle hesaba katılırlar.

2-DEĞER ARTIŞ PAYI ALACAĞI VE KATKI PAYI ALACAĞI (TMK m 227)

• Eşlerin, evlilik devam ettiği süre içinde birbirlerinin malına yapmış oldukları katkılardan doğan alacakların adı Değer artış payı alacağı veya Katkı payı alacağıdır.

• Katkı; yasal mal rejimi içinde yapılmışsa Değer Artış Payı Alacağı;

• mal ayrılığı rejimi içinde yapılmışsa Katkı Payı Alacağı doğar.

• Değer artış payı alacağı TMK m.227’de düzenlenmiş olup; Katkı payı alacağı ise 01.01.2002 dönemi öncesinde (TBK kapsamında) Yargıtay kararları uyarınca şekillenmiş bir tazminat türüdür.

3-KATKI PAYI ALACAĞI

• Mal ayrılığı rejimine tabi bulunan hallerde, eşlerden birinin diğerinin mülkiyetinde bulunan bir mal varlığı değerinin, kazanılmasına, bağışlama kastı bulunmaksızın katkıda bulunmuş olması halinde; yaptığı katkının, talep anındaki değeri kadar alacaklı olması gerektiği yargı içtihatlarıyla gelişmiş bir müessesedir. Boşandıktan sonra ilgili mal varlığı değerlerinden faydalanma olanağı ortadan kalkan eşe tanınan bu iade alacağına, katkı payı alacağı adı verilir.

4- DİĞER EŞTEN KALAN MALLARIN İADESİ (TMK 226)

1. Genel olarak

TMK Madde 226 - Her eş, diğer eşte bulunan mallarını geri alır.

Tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir.

Eşler karşılıklı borçları ile ilgili düzenleme yapabilirler.

5-PAYLI MÜLKİYETTE AYNİ TALEP (TMK 226/2)

TMK 226/2. Tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir.

6-ÖLÜM NEDENİYLE TASFİYEDE AYNİ TALEP (TMK 240)

Madde 240 - Sağ kalan eş, eski yaşantısını devam ettirebilmesi için, ölen eşine ait olup birlikte yaşadıkları konut üzerinde kendisine katılma alacağına mahsup edilmek, yetmez ise bedel eklenmek suretiyle intifa veya oturma hakkı tanınmasını isteyebilir; mal rejimi sözleşmesiyle kabul edilen başka düzenlemeler saklıdır.

Sağ kalan eş, aynı koşullar altında ev eşyası üzerinde kendisine mülkiyet hakkı tanınmasını isteyebilir.

Haklı sebeplerin varlığı hâlinde, sağ kalan eşin veya ölen eşin yasal mirasçılarının istemiyle intifa veya oturma hakkı yerine, konut üzerinde mülkiyet hakkı tanınabilir.

Sağ kalan eş, mirasbırakanın bir meslek veya sanat icra ettiği ve altsoyundan birinin aynı meslek veya sanatı icra etmesi için gerekli olan bölümlerde bu hakları kullanamaz. Tarımsal taşınmazlara ilişkin miras hukuku hükümleri saklıdır.