EDİNİLMİŞ MALLARA KATILMA REJİMİNİN TASFİYESİ ALACAKLARIN TAKAS EDİLMESİ TMK md 236/1 TAKAS

Madde 236 - Her eş veya mirasçıları, diğer eşe ait artık değerin yarısı üzerinde hak sahibi olurlar. Alacaklar takas edilir.

Davalının davacı eşten katılma alacağı talep etmesi için eski uygulamada harcı yatırılmış usulüne uygun bir dava açılması gerekliliği aranırken, son uygulamada davalının cevap süresi içerisinde davacı eşten katılma alacağı talep etmiş olması kabul görmekte ve harç aranmaksızın dava ikamesi kuralının bir istisnası olarak uygulanmaktadır.

«…Külli (tam) tasfiyenin ve takasın yapılabilmesi için en azından bu konuda davalı tarafından davacıdan ne istediğinin savunma olarak getirilmesi gerektiği ayrıca kesinleşmiş ve belirlenmiş hak edilmiş bir alacağın olmasına gerek bulunmadığı kabul edilmiştir. Hiç şüphesiz bu belirlenmiş kesinleşmiş ve böylece hak edilmiş bir alacağın takas edilmeyeceği anlamına gelmez. Talep olmadan ve davacı üzerinde ya da nezdinde hangi mal/malların veya bu tür bir alacağın bulunduğu bilinmeden Mahkemece, kendiliğinden takas ve mahsup işlemini yapması güçtür ve pek olanaklı görülmemektedir…Fakat külli tasfiyenin söz konusu olduğu durumlarda takas ve mahsubun Mahkemece, değerlendirilmesi ve bu konudaki görüşünün ortaya konulması zorunludur (TMK. m. 236/1 son cümle). TMK’nun 236/1- son cümlesine göre takas def’i emir niteliğinde olup, istekle bağlılık ilkesi ile harçsız dava açılamaz kuralına takılmadan isteğin (takas defi’nin) değerlendirilmesi görüşü Dairece benimsenmiştir.” Yargıtay 8. HD. 14.01.2014 T., 2013/18697 E., 2014/151 K.

•Takas Def’i davalı tarafından açıkça ileri sürülmelidir.

•Ayrıca harca tabi değildir.

•TMK.madde 236/1 emredici hükümdür. Mahkemece re’sen yapılır.(ileri sürülmüşse)

•Yargılama sonunda davalının takasa konu ettiği alacak miktarının davacının dava ettiği alacak miktarıyla aynı ya da ondan fazla olduğu anlaşılırsa davacının davası red edilir, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılır. Davalının  def’i konusu yaptığı takas alacağın daha fazla olduğunun anlaşılması durumunda davalı lehine alacak hükmü kurulmaz

•Takas konusu alacak davalı tarafça açılacak karşı dava yoluyla ileri sürülmüşse verilecek karar da asıl ve karşı dava için talep miktarı göz önünde bulundurularak ayrı fıkralar halinde hüküm kurulmalı asıl ve karşı davanın her biri için ayrı harç, yargılama gideri, avukatlık ücretine hükmedilir. Kararın son bölümünde ise TMK.236/1 madde gereği  alacaklar re’sen takas edilir asıl ve karşı dava konusu alacaklar için icra-ve infaz edilmek üzere bir alacağa hükmedilir.

« Takas mahsup talebinin  değerlendirilmesi gerekçe de doğru şekilde yapılmakla beraber hüküm kurulurken ayrı ayrı talepler gözetilerek harç yargılama gideri ve vekalet ücretlerinin buna göre hesaplandıktan sonra mahsup sonucu taraflar lehine netice alacağa hükmedilmesi gerekirken önce mahsup yapılıp ortada birleşen dosya da karşı dava açılmamış sonucunu doğuracak şekilde tarafların kısmen leyh ve aleyhlerin vekalet ücretleri ve harç hesabında hataya düşülmesi doğru olmamıştır…»   Yargıtay 8.H.D.07.10.2019 tarih 2017/ 1637 E. 2019/8640 K.sayılı kararıyla BAM 12.HD. 13.12.2017 tarihli 2017/106-1064 sayılı kararı onanmıştır.

Yargıtay 8.H.D.03.07.2018 tarih 2016/ 6248 E. 201814783 K.sayılı kararı»….davalının cevap dilekçesinde açıkça takas-mahsup talebi (def’İ) ve usulüne uygun açılmış karşı davası da olmadığı  halde davacı kadın adına bulunan taşınmazların değeri de dikkate alınarak katkı payı alacağına hükmedildiği anlaşılmaktadır. Hakim tarafların talep sonucu ile bağlı olup talepten fazlasına veya başka bir şeye karar veremez.  (HMK. 26)…»

Yargıtay 2. HD. 21.06.2022 T., 2022/1472 E., 2022/6056 K. Sayılı kararında; «…davacı-karşı davalı erkeğin dava dilekçesinde 10.000,00 TL alacağın tahsilini talep ettiği, 19.11.2020 tarihli dilekçesinde ‘davacı-karşı davalının belirlenen alacağının 385.640,00 TL, davalı-karşı davacının belirlenen alacağının 152.760,00 TL olduğu, alacakların takas-mahsup edilerek bakiye 232.880,00 TL alacağın hüküm altına alınması’ gerektiğini belirttiği ve takas-mahsup sonucu bakiye kısım olan 232.880,00 TL’ye göre eksik nisbi harcını tamamladığı, mahkemece takas-mahsup talebi reddedilerek 232.880,00 TL alacağın tahsiline karar verildiği, davacı-karşı davalının 19.11.2020 tarihli dilekçesi bir bütün halinde değerlendirildiğinde alacak talebinin 385.640,00 TL olduğu anlaşılmakla, eksik nisbi harç yönünden 492 sayılı Harçlar Kanunu 30. ve 32. maddesi gereğince mahkemece kendiliğinden gözetilerek tamamlanması gerekirken eksik harcın tamamlatılmaması hatalı olmuştur. O halde, mahkemece, eksik harcın tamamlanması için Harçlar Kanunun 30. ve 32. maddesi gereğince işlem yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olmuş, bozmayı gerektirmiştir.»