BORÇLANDIRICI İŞLEM İLE TASARRUF İŞLEMİ ARASINDAKİ FARKLAR

Borçlandırıcı işlem: Hukuki işlemi yapan kişinin mal varlığının pasif kısmını artıran işlemlere denir.

Tasarruf işlemi: Bir hakkı veya hukuki ilişkiyi doğrudan etkileyen, onu diğer tarafa geçiren, içeriğini sınırlayan, değiştiren veya ortadan kaldıran işleme denir.

Tasarruf işlemi, genellikle borçlandırıcı işlemlerden doğan borcu yerine getiren, ifa eden bir işlemdir. Borçlandırıcı işlem, tasarruf işlemine atılmış ilk adımdır. Borçlandırıcı işlem, daima tasarruf işleminden önce yapılır. Bununla birlikte elden işlemlerde borçlandırıcı işlem ile tasarruf işlemi aynı anda yapılır. Bu iki işlemin geçerlilik ve özellikle şekil şartları birbirinden farklıdır.

Borçlandırıcı işlem ile tasarruf işlemi arasındaki farklar:

a) Genel olarak: 490. Tasarruf işlemi, genellikle borçlandırıcı işlemlerden doğan borcu yerine getiren, ifa eden bir işlemdir. Borçlandırıcı işlem, tasarruf işlemine atılmış ilk adımdır; o, daima tasarruf işleminden önce, tasarruf işlemleri de, borçlandırıcı işlemlerden sonra yapılır

Türk Borçlar Kanunundaki özel borç ilişkileri, örneğin satış, trampa veya bağışlama sözleşmeleri, borçlandırıcı işlemlere örnek oluştururlar. Bununla birlikte, elden işlemlerde (Handgeschafte) borçlandırıcı işlem ile tasarruf işlemi aynı anda yapılır. Örneğin elden bağışlamada, bağışlayan, taşınır bir malın zilyedliğini bağışlanana teslim ettiği anda hem borçlandırıcı işlem, yani bağışlama sebebi üzerinde anlaşma, hem de tasarruf işlemi birlikte yapılmaktadır. Elden satışta (peşin satışta) da durum aynıdır. Buna karşılık bazı yazarlar, elden işlemlerde, örneğin elden bağışlamada, tasarruf işleminden önce borçlandırıcı bir işlemin yapılmasına gerek olmadığı görüşündedirler

Bazı hukuk sistemlerinde borçlandırıcı işlem ile birlikte hak, karşı tarafa geçmektedir. Örneğin Fransız Medeni Kanunu m. 1138'e göre, borçlandırıcı sözleşmenin kurulmasıyla birlikte mülkiyet karşı tarafa geçmektedir. Buna karşılık, Türk/İsviçre ve Alman hukuk sistemleri, borçlandırıcı işlem ile tasarruf işlemini birbirinden ayırmıştır. Hatta bazı hallerde her iki işlemin geçerlilik ve özellikle şekil şartları bile birbirinden farklıdır. Örneğin bir tasarruf işlemi olan alacağın devri yazılı şekle tabi olduğu halde, borçlandırıcı bir işlem olan alacağın devri vaadi hiçbir şekil koşuluna bağlı değildir (TBK. m. 184/II). Keza taşınır bir mal hakkında bağışlama sözü verme, yazılı şekil koşuluna bağlı olduğu halde, tasarrufişlemi niteliğinde olan ayni sözleşme ve teslim (zilyetliğin devri), şekle tabi değildir

TASARRUF YETKİSİ;

Tasarruf işleminin hüküm ve sonuç doğurması için, tasarruf edenin tasarruf anında tasarruf yetkisine sahip olması gerekir. Oysa borçlandırıcı işlemlerde bu işlemi yapan kişinin böyle özel bir yetkiye sahip olması şart değildir.

c) Öncelik ilkesi:

Bir kişi değişik tarihlerde aynı konuda birden çok borçlandırıcı işlem yapmışsa, bunlar arasında ifa yükümlülüğü vs. yönünden eşitlik ilkesi geçerlidir. Tarih itibariyle daha önce yapılmış olan borçlandırıcı işlemin daha sonraki tarihlilere hiçbir önceliği yoktur. Oysa yukarıda da belirtildiği gibi, tasarruf işlemlerinde öncelik ilkesi geçerlidir.

Borç konusu şey, birden çok borçlandırıcı işlem ile ayrı tarihlerde birden çok kişiye vaad ve taahhüt edilmiş, örneğin satılmışsa, söz konusu işlemlerin yapılış tarihleri alacaklılara bir öncelik hakkı bahşetmez. Borçlandırıcı işlemlerde bütün borçlar, doğum tarihlerine bakılmaksızın aynı sırada yer alırlar. Bu tür işlemlerde zaman yönünden öncelik hakkı yoktur.

d) Belirlilik ilkesi ile açıklık ilkesi:

Belirlilik ilkesi ile açıklık ilkesi de tasarruf işlemlerini borçlandırıcı işlemlerden ayırmaktadır

Manisa Avukat, Manisa Boşanma Avukatı, Boşanma Davası, Avukat, Gözde Pasin