CAYMA PARASI, BAĞLANMA PARASI, KAPORA

KAPORA GERİ ALINIR MI

KAPORA VERDİM NASIL GERİ ALABİLİRİM SORULARININ YANITINI BU YAZIMIZDA BULABİLİRSİNİZ

EMLAKÇIYA VERDİĞİM KAPORAYI GERİ ALABİLİR MİYİM

BAĞLANMA PARASI, CAYMA PARASI:

I. BAĞLANMA PARASI (HAFTGELD):

Bağlanma parası, TBK. m. 177/I'e göre sözleşme yapılırken borçlunun alacaklıya vermiş olduğu bir miktar para olup, bir yandan sözleşmenin yapıldığına kanıt olarak diğer yandan da ispat kolaylığı sağlamak amacıyla verilmiş sayılır k TBK. m. 177/I, sözleşmenin yapıldığı sırada verilen paranın bağlanma parası olduğu yolunda bir karine koymuş bulunmaktadır. Böylece bağlanma parası sözleşmenin yapıldığını ispata yarayan bir miktar paradan ibarettir. Bağlanma parası ile ceza koşulu birbirinden farklıdır. Gerçekten, bağlanma parasında bir miktar para borçlu tarafından alacaklıya daha sözleşme yapılırken verildiği halde, ceza koşulunda böyle bir paranın ödenmesi sadece üstlenilmektedir.

TBK. m. 177/II'ye göre aksine bir sözleşme veya yerel adet olmadıkça, bağlanma parası, esas alacaktan düşülür. Bu takdirde bağlanma parası, bunu alan kimsede kalır. Buna karşılık sözleşmede aksine bir hüküm bulunur veya yerel adet o yolda olur ise, bağlanma parasını alan taraf, bunu alacağına mahsup etmez. Görülüyor ki, Kanunun bu hükmü, borçlu tarafından sözleşmenin kurulduğu sırada alacaklıya verilen paranın asıl borca mahsup edilmeyeceği yolunda bir karine koymuş bulunmaktadır. Ancak, bu aksi her zaman ispat edilebilir adi bir karineden ibarettir. Kaldı ki, Kanunun öngördüğü bu karinenin modern iş dünyasının geleneklerine uygun düştüğünü iddia etmek de oldukça zordur. Aslında bağlanma parası olarak verilen bu paranın avans olarak ödendiğini kabul edip, asıl borca mahsup etmek somut adalet duygusuna daha uygun düşerdi. Özellikle bağlanma parası olarak ödenen meblağın asıl borca oranla küçümsenemeyecek bir miktar olması halinde bunun avans olarak ödendiği ve asıl borca mahsup edilmesi gerektiği kabul edilmeli- dir3. Nitekim Alman Medeni Kanunu (BGB) § 337, TBK. m. 177/II'nin tam aksine bir düzenleme öngörmüştür. Sözü geçen paragrafa göre borçlunun alacaklıya sözleşmenin kurulması sırasında verdiği paranın şüphe halinde asıl borca mahsup edilmek üzere verildiği kabul edilmektedir. Bu hüküm modern iş hayatındaki görüş ve anlayışa daha uygun düşmektedir.

Esasen bağlanma parasının en çok ödendiği satış ve kira sözleşmelerinde de yerel adetin bu yönde olduğu gözden uzak tutulmamalıdır

Sözleşmenin butlan veya iptal gibi sebeplerle geçersiz olması halinde bağlanma parasını alan alacaklı bunu borçluya sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre geri vermek zorundadır5. Sözleşme hiç veya gereği gibi ifa edilmediği takdirde, alacaklı borçludan bu yüzden uğradığı zararın tazminini talep edebilir. Bağlanma parası veren taraf tazminat ödemek zorunda kalırsa, parayı alan taraf, yani alacaklı da bağlanma parasını mahsupla yükümlü ise, bunu tazminat alacağına mahsup etmek zorundadır. Buna karşılık alacaklının bağlanma parasını mahsup yükümlülüğü yoksa, bir yandan bağlanma parasını muhafaza ederken, diğer yandan da borçludan tazminatın tamamını talep yetkisi vardır. Bu konuda aksine bir sözleşme veya yerel adetin bulunduğunu ispat yükü bunu iddia edene, yani borçluya düşer.

Bağlanma parasını alan taraf sözleşmeyi ifa etmez veya taraflar anlaşarak sözleşmeyi ortadan kaldırırlarsa, bağlanma parası veren taraf bunun geri verilmesini isteyebilir.

CAYMA PARASI (REUGELD):

Sözleşme kurulurken taraflardan biri diğer tarafa bir miktar para verir ve bu paranın kendisinde kalması şartıyla dilediği zaman sözleşmeden dönme hususunda onunla anlaşırsa, TBK. m. 178'e göre cayma parası söz konusu olur. Cayma parası tarafların her ikisine de sözleşmeden dönme hakkı verdiği için buna dönme parası veya dönme tazminatı demek de mümkündür. Cayma parasında bunu veren ile alanın feda edecekleri miktar birbirinden farklıdır. Gerçekten cayma parasını verenin sözleşmeden dönmesi halinde feda edeceği miktar sözleşme kurulurken ödediği para ile sınırlı iken, alan tarafın sözleşmeden dönmesi halinde ödeyeceği miktar aldığının iki katıdır.

Dönme hakkı niteliği itibariyle yenilik doğuran bir haktır. Bu hak tek taraflı varması gerekli bir irade beyanıyla kullanılır9. Karşı tarafın hakimiyet alanına ulaşır ulaşmaz hüküm ve sonuçlarını doğurur.

Sözleşme kurulurken verilen bir miktar paranın bağlanma parası olarak mı, yoksa cayma parası olarak mı verildiği taraflar arasında uyuşmazlık konusu olursa, TBK. m. 177/1, verilen paranın bağlanma parası olarak verildiği, dolayısıyla sözleşmenin kurulmuş olduğu yolunda aksi her zaman ispat edilebilir bir karine koymuştur. Karşı taraf aksini iddia ettiği, yani verilen paranın sözleşmeden dönmeyi sağlamak amacıyla verilmiş bir cayma parası olduğunu ileri sürdüğü takdirde, bunu ispat etmek zorundadır. ..

Borçlunun sözleşmeden dönmemesi halinde, cayma parası olarak alacaklıya verdiği paranın asıl borca mahsup edilip edilmeyeceği hususunda Kanunda herhangi bir hüküm mevcut değildir. Bağlanma parası hakkındaki hüküm, istisnai nitelikte olduğundan ve istisnaların dar yorumlanması gerektiğinden, kıyas yoluyla da olsa cayma parasına uygu- lanamaz11. Ancak, taraflar isterlerse bu yönde bir sözleşme yapabilirler. Cayma parası veren taraf sözleşmeden dönmezse, bunu alandan geri vermesini isteyebilir. Burada da sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır.

İfayı engelleyen ceza koşulu (dönme cezası) ile cayma parası amaç itibariyle birbirine benzemekle birlikte aralarındaki fark, cayma parasında para daha sözleşme kurulurken ödendiği ve parayı verenin borcu ifa etmeyerek sözleşmeden dönmesi halinde bu para diğer tarafta kaldığı halde, dönme cezasında ceza koşulu ancak sözleşmeden dönüldüğü zaman ödenir12 13. Diğer yandan, karşı tarafın cayma parası ödeyerek sözleşmeden dönmesi halinde onun ödeyeceği miktar normal cayma parasının iki katı iken, dönme cezasında böyle bir artış söz konusu olmaz. Ayrıca seçimlik ve ifaya eklenen ceza koşulunun aşırılığı nedeniyle indirilmesi hakimden istenebildiği halde, cayma parasının aşırı derecede yüksek olması nedeniyle indirilmesi istenemez

Avukat GÖZDE PASİN

Boşanma avukatı, Manisa Avukat, Manisa boşanma avukatı, manisa ceza avukatı, tazminat, trafik kazası, borç, avukat