Beklenmedik halden, kazadan sorumluluk

Beklenmedik halden (Kazadan) sorumluluk:

a) Genel olarak:

TBK. m. 119'a göre kendi kusuruyla temerrüde düşen borçlu, temerrüt sırasında edim konusu şeyin beklenmedik bir halden dolayı yok olmasından veya kötüleşmesinden sorumludur. Söz konusu madde yalnız parça borçlarında geçerlidir. Maddede sözü geçen "beklenmedik hal" deyimi geniş anlamda umulmayan olay olup, bu, hem dar anlamda (olağan) umulmayan hali hem de mücbir sebebi kapsar.

Beklenmedik halden sorumluluk, borçlunun temerrüt durumunun devamı sırasında edim konusu belirli şeyin tamamen veya kısmen yok olmasından ya da değerini kaybetmesinden doğan sorumluluktur. Beklenmedik halden sorumlulukta, borçlunun kusuru, şeyin yok olmasının veya kötüleşmesinin değil, temerrüde düşmesinin bir şartıdır.

b) Beklenmedik halden doğan sorumluluktan kurtulma:

Aşağıdaki iki halde borçlu kurtuluş kanıtı getirmek suretiyle beklenmedik halden doğan sorumluluktan kurtulabilir.

1/a) Kusursuzluğun ispatı:

Borçlu, temerrüdün kendi kusum olmaksızın gerçekleştiğini ispat etmek suretiyle beklenmedik halden doğan sorumluluktan kurtulabilir (TBK. m. 119/II).

1/b) Beklenmedik halin kaçınılmaz olduğunun ispatı:

Kendi kusuruyla mütemerrit olan borçlu, borcu zamanında ifa etmiş olsaydı dahi, beklenmedik halin alacaklının zararına olarak ifa edilecek şeye isabet edeceğini ispat ederse, yine sorumluluktan kurtulur (TBK. m. 119/II). Beklenmedik hal öngörülmez bir olay olmakla birlikte, borçlu temerrüdünün hiç olmazsa dolaylı bir sonucu olmalıdır. Beklenmedik hal ile temerrüt arasında tabii bir illiyet bağı bulunmalıdır. Borçlu, mütemerrit olmayıp, borçlanılan edimi zamanında ifa etmiş olsaydı, beklenmedik hal alacaklının hukuk alanında da gerçekleşecek idiyse, bundan doğan zarardan sorumlu olmaz. Mesela borçlu, temerrüt sırasında hastalıktan veya yangından ölen hayvanın, zamanında alacaklıya teslim edilmiş olsaydı bile aynı hastalıktan veya yangından öleceğini; alacaklının hayvanı zarar verici olaydan, söz gelimi hastalıktan ya da yangından önce başkasına devretmeyeceğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur. Temerrüt sonucu gerçekleşen beklemedik hal ile alacaklı nezdinde gerçekleşen beklenmedik halin aynı türden olması şart değildir; bunlar değişik türden de olabilir.